Cara Kira Faraid Wang Tunai dan Rumah Mengikut Syariat Islam

Hukum Faraid merujuk kepada peraturan dalam syariat Islam yang menetapkan cara pembahagian harta pusaka seseorang setelah meninggal dunia. Ia merupakan salah satu cabang penting dalam hukum kekeluargaan Islam dan termasuk dalam perintah Allah SWT yang wajib dipatuhi oleh setiap Muslim. Pembahagian ini telah dijelaskan secara terperinci dalam al-Quran, khususnya dalam Surah An-Nisa, ayat 11 dan 12, yang menetapkan bahagian setiap waris yang berhak.

Dalam artikel ini, kami kongsikan cara pengiraan faraid wang tunai dan rumah mengikut syariat Islam.

Syarat Layak Menerima Harta Faraid

Menurut hukum syarak, seseorang hanya layak menerima harta pusaka melalui Faraid jika memenuhi syarat-syarat berikut:

1. Mempunyai pertalian darah dengan si mati (seperti ibu bapa, anak-anak, adik-beradik dan sebagainya),
2. Beragama Islam, dan
3. Mempunyai hubungan perkahwinan yang sah dengan si mati (seperti suami atau isteri).

Pembahagian Faraid Mengikut Kategori Waris

1. Bapa

• 1/6: Jika si mati ada anak
• Asobah (baki selepas bahagi tetap): Jika si mati tiada anak

2. Ibu

• 1/6: Jika si mati ada anak
• 1/3: Jika si mati tiada anak
• 1/3 daripada baki: Jika bersama suami/isteri dan tiada anak

3. Suami

• 1/4: Jika si mati ada anak
• 1/2: Jika si mati tiada anak

4. Isteri / Isteri-isteri

• 1/8: Jika si mati ada anak
• 1/4: Jika si mati tiada anak

5. Anak Lelaki

• Asobah (bahagi baki setelah waris tetap menerima bahagian mereka)
• Mendapat 2 bahagian berbanding anak perempuan

6. Anak Perempuan

• 1/2: Jika seorang dan tiada anak lelaki
• 2/3: Jika dua orang atau lebih dan tiada anak lelaki
• Asobah (bersama anak lelaki): Terima 1 bahagian bagi setiap 2 bahagian anak lelaki

Cara Pembahagian Faraid Wang Tunai

Pembahagian wang tunai berdasarkan hukum faraid wajib dilakukan setelah seseorang meninggal dunia. Ia menjamin keadilan untuk waris mengikut panduan syarak. Berikut panduan lengkap langkah demi langkah:

1. Kenal Pasti Semua Waris Sah

Pastikan semua waris yang berhak di sisi hukum Islam telah dikenal pasti. Ini termasuk suami/isteri, ibu bapa, anak lelaki & perempuan, dan waris lain yang layak. Tanpa pengenalan yang tepat, pengiraan akan bercelaru.

2. Hitung Nilai Harta Pusaka

Jumlahkan semua wang tunai seperti baki akaun bank, pelaburan & aset yang boleh ditunaikan. Tolak semua hutang termasuk pinjaman si mati dan kos pengurusan jenazah. Contohnya: jika nilai harta RM100,000, hutang RM10,000 dan kos jenazah RM5,000, maka wang bersih adalah RM85,000 sebelum diagihkan.

3. Ambil Kira Wasiat & Harta Sepencarian

Jika ada wasiat (maksimum satu pertiga) kepada bukan-warisan faraid atau harta sepencarian, ia perlu dilunaskan terlebih dahulu sebelum baki diagihkan.

4. Tentukan Bahagian Setiap Waris

Bahagian waris berikut kadar tetapnya dalam syarak:

1. Suami: ¼ jika si mati ada anak, jika tiada anak maka ½.
2. Isteri: ⅛ jika si mati ada anak, jika tiada anak maka ¼.
3. Ibu bapa: ⅙ setiap seorang sekiranya si mati ada anak.
4. Anak lelaki/perempuan: anak lelaki mendapat dua bahagian berbanding satu bahagian anak perempuan.

5. Lakukan Pengiraan Faraid

Contoh praktikal:

• Wang tunai bersih: RM85,000
• Waris: suami, seorang anak lelaki dan seorang anak perempuan

Langkah pengiraan:

1. Bahagian suami = ¼ × RM85,000 = RM21,250
2. Baki untuk anak-anak = RM85,000 − RM21,250 = RM63,750
3. Bahagikan kepada anak-anak mengikut nisbah 2:1:
4. Anak lelaki = RM63,750 × 2/3 = RM42,500
5. Anak perempuan = RM63,750 × 1/3 = RM21,250.

6. Bahagikan Baki Kepada Waris Asobah

Jika baki selepas bahagian tetap masih wujud, ia diagihkan antara waris asobah seperti anak-anak. Nisbah pembahagian mengikut jumlah bahagian mereka (contoh 2:1 bagi anak lelaki dan perempuan).

7. Elakkan Salah Faham

Antara kekeliruan biasa ialah anggapan anak sulung berhak lebih. Padahal syarak menentukannya mengikut hubungan dan bilangan waris. Jumlah waris mempengaruhi nisbah pembahagian, bukan kedudukan atau umur.

8. Gunakan Alat Bantuan

Terdapat banyak kalkulator faraid online, termasuk efaraid oleh MAIS dan kalkulator Pusaka Hibah. Alat seperti ini mempercepatkan pengiraan dan meminimumkan risiko kesilapan.

9. Rujuk Pakar Jika Perlu

Untuk kes yang kompleks, misalnya ramai waris, waris gantian, harta hibah atau sepencarian, disarankan mendapatkan nasihat daripada peguam syariah atau penasihat pusaka yang bertauliah.

Contoh Kes Tambahan

Contoh 1:

Arwah Puan Zahara tinggalkan RM1,000,000, waris suami, ibu dan dua saudara perempuan seibu sebapa:

• Suami: 3/8 = RM375,000
• Ibu: 1/8 = RM125,000
• Saudara perempuan: 2/8 dibahagi sama rata = RM250,000 untuk kedua-dua saudara.

Cara Pembahagian Rumah Mengikut Hukum Faraid

1. Kenalpasti Waris dan Bahagian Faraid

Pertama sekali, kenal pasti siapa waris yang berhak seperti suami/isteri, ibu bapa, anak-anak (lelaki/dara), adik-beradik, dsb. Setiap orang mempunyai bahagian mengikut tafsiran syarak yang telah ditentukan. Penting untuk tahu hak mereka sebelum membuat keputusan akhir.

2. Tetapkan Nilai Rumah

Rumah dianggap sebagai harta tidak alih. Nilaiannya boleh diambil dari penilaian rasmi, jika perlu. Nilai ini akan digunakan untuk membahagikan bahagian secara tunai sekiranya tidak mahu membahagikan aset fizikal.

3. Pilih Kaedah Pembahagian

Ada beberapa cara pembahagian rumah:

• Jual Rumah dan Bahagi Tunai: Kaedah paling mudah — jual rumah, dan bahagi hasil jualan mengikut bahagian faraid kepada setiap waris.
• Pecah Bahagian (Pecah Geran): Jika tanah/rumah mencukupi dan negeri membenarkan, setiap waris boleh diberi geran individu. Ini memerlukan pengurusan sempadan dan geran baru.
• Serah Hak (Takharruj): Jika seorang waris ingin memiliki rumah tersebut, mereka boleh mengambil alih dengan membayar pampasan tunai kepada waris lain berdasarkan bahagian mereka. Waris lain melepaskan haknya secara sukarela.

4. Perbincangan dan Persetujuan Waris

Sebelum membuat sebarang tindakan, semua waris hendaklah berbincang dan mencapai persetujuan bersama. Ini termasuk soal siapa yang akan tinggal di rumah, siapa yang melepaskan bahagian, dan kaedah penyelesaian yang dipilih.

5. Laksanakan Prosedur Pentadbiran

Permohonan pentadbiran pusaka perlu dilakukan, khususnya jika rumah perlu dijadikan sebahagian harta pusaka rasmi. Boleh diproses melalui:

• Pejabat Pusaka Kecil JKPTG (jika melibatkan harta Mahkamah Tinggi Sivil (jika nilai tinggi atau berlaku pertikaian),
• Mahkamah Syariah untuk pengesahan bahagian faraid dan wasiat jika berkaitan.
• Permohonan biasanya memerlukan sijil kematian, salinan geran rumah, kad pengenalan waris, dan dokumen sokongan lain.

6. Tukar Nama Geran

Jika keputusan dibuat untuk pewarisan fizikal (pecah sempadan atau penyerahan hak), nama geran rumah mesti ditukar kepada pemilik baru di Pejabat Tanah. Jika masih berkongsi, geran menunjukkan status "pemilikan bersama" melainkan telah dilakukan pecahan sebenar.

7. Fahami Konsep Takharruj

Jika waris melepaskan hak kepada waris lain, pastikan mereka tahu betul bahagian faraid mereka sebelum bersetuju. Proses takharruj ini harus dilakukan secara sedar dan telus supaya tidak timbul rasa tidak puas hati di masa depan.

8. Rundingan Terbuka & Dokumentasi Formal

Semua persetujuan hendaklah direkodkan secara bertulis semasa bicara pusaka. Jika waris hadir atau tidak, dokumen tetap perlu disediakan untuk menyatakan siapa mengambil apa, siapa memberi pelepasan, dan bagaimana pampasan dibuat jika ada.

Kesimpulan

Pengiraan faraid wang tunai memerlukan pendekatan sistematik: rapi dalam mengenal pasti waris, nilai aset & hutang, serta memahami bahagian syarak. Gunakan kalkulator yang sahih demi ketepatan. Jika situasi kompleks, khidmat perunding bertauliah sangat digalakkan. Dengan cara ini, pengagihan pusaka akan berjalan lancar, adil dan mengikut ajaran Islam.

Rujukan:

1. https://hanaffi.com/cara-pembahagian-harta-pusaka-yang-adil-di-malaysia/
2. https://as-salihin.com/kalkulator-faraid/
3. https://pusakahibah.com/cara-pengiraan-faraid-wang-tunai/
4. https://myland.gov.my/myland-adm/waris/WarisFaraidForm.xhtml